Cuộc sống đôi khi có thể khiến chúng ta cảm thấy quá tải, đặc biệt khi phải đối mặt với nhiều thử thách ngoài tầm kiểm soát. Nhưng bạn biết không? Có những cách để chúng ta cảm thấy tốt hơn, đó là hiểu rõ những gì bạn có thể kiểm soát, những gì bạn có thể tác động để góp phần thay đổi kết quả, và những gì bạn không thể. Điều này rất hữu ích để giúp bạn tăng khả năng thích nghi, giảm lo lắng và căng thẳng.

Hãy cùng khám phá lý thuyết về Vòng Tròn Ảnh Hưởng và làm quen với ba khái niệm chính được Stephen Covey giới thiệu lần đầu tiên năm 1989 trong cuốn sách “Bảy Thói Quen Để Thành Đạt”: Vòng Tròn Kiểm Soát (Circle of Control), Vòng Tròn Ảnh Hưởng (Circle of Influence) và Vòng Tròn Không Thể Kiểm Soát (Circle of No Control). Qua mô hình này, chúng ta có thể hiểu rằng, bằng cách tập trung năng lượng vào những điều thực sự quan trọng, bạn có thể tăng khả năng thích ứng và cải thiện sức khỏe tinh thần.

Vòng Tròn Kiểm Soát (Circle of Control): Bạn có thể toàn quyền quyết định và thay đổi được.

Vòng Tròn Kiểm Soát bao gồm những điều bạn có thể trực tiếp quản lý và thay đổi. Nó bao gồm hành động, suy nghĩ, phản ứng và quyết định của bạn. Tập trung vào những gì bạn có thể kiểm soát sẽ giúp bạn quyết định thực hiện các hành động hướng tới mục tiêu của mình.

Những gì bạn hoàn toàn có thể kiểm soát được:

• Suy Nghĩ Của Bạn: Bạn có thể kiểm soát những gì bạn chọn để suy nghĩ. Suy nghĩ tích cực có thể cải thiện tâm trạng và cái nhìn của bạn về cuộc sống.
  • Ví dụ: Nếu bạn lo lắng về một bài kiểm tra sắp tới, hãy tập trung vào suy nghĩ tích cực về sự chuẩn bị và khả năng của mình thay vì lo lắng về kết quả.
  • Ví dụ: Nếu bạn cảm thấy căng thẳng về một dự án, hãy nhắc nhở bản thân về những thành công trong quá khứ và suy nghĩ tích cực về khả năng hoàn thành nhiệm vụ của mình.

• Lời Nói Của Bạn: Bạn có thể kiểm soát những gì bạn nói với người khác và cách bạn nói. Nói chuyện một cách tử tế và rõ ràng có thể cải thiện mối quan hệ của bạn.
  • Ví dụ: Cha mẹ giao tiếp rõ ràng và bình tĩnh với con cái để làm gương tốt và tránh hiểu lầm.
  • Ví dụ : Trẻ em sử dụng lời nói lễ phép khi yêu cầu sự giúp đỡ hoặc bày tỏ cảm xúc, điều này có thể cải thiện cách người khác phản ứng với bạn.

• Hành Động/Cư Xử Của Bạn: Hành động của bạn nằm trong tầm kiểm soát của bạn. Hành động một cách có suy nghĩ và trách nhiệm có thể dẫn đến kết quả tốt hơn.
  • Ví dụ cho Học Sinh: Tập trung vào hoàn thành bài tập đúng hạn và tham gia các hoạt động trong lớp.
  • Ví dụ cho Người Đi Làm: Chủ động quản lý khối lượng công việc và hoàn thành đúng hạn.

• Phản Ứng Của Bạn: Bạn có thể kiểm soát cách bạn phản ứng với các tình huống, ngay cả khi chúng không diễn ra như mong đợi.
  • Ví dụ cho Cha Mẹ: Khi con cái cư xử không đúng, hãy phản ứng bình tĩnh và xây dựng thay vì phản ứng giận dữ.
  • Ví dụ cho Người Đi Làm: Nếu một cuộc họp không diễn ra tốt đẹp, hãy giữ bình tĩnh và suy nghĩ về phản hồi mang tính xây dựng bạn có thể cung cấp.

• Quyết Định/Lựa Chọn Của Bạn: Bạn có quyền quyết định những điều ảnh hưởng đến cuộc sống của mình. Lựa chọn có suy nghĩ có thể giúp bạn đạt được mục tiêu của mình.
  • Ví dụ cho Học Sinh: Quyết định học một chút mỗi ngày thay vì học dồn vào phút cuối.
  • Ví dụ cho Người Đi Làm: Chọn nghỉ ngơi và quản lý thời gian hiệu quả để tránh kiệt sức.

• Thái Độ/Tư Duy Của Bạn: Bạn có thể chọn có thái độ tích cực hoặc tiêu cực. Tư duy tích cực có thể giúp giải quyết các tình huống khó khăn dễ dàng hơn.
  • Ví dụ cho Cha Mẹ: Tiếp cận việc nuôi dạy con cái với thái độ tích cực, tìm kiếm cơ hội để dạy dỗ và hướng dẫn thay vì chỉ trừng phạt.
  • Ví dụ cho Người Đi Làm: Giữ thái độ tích cực về công việc của mình và tập trung vào những điều bạn thích ở công việc.

• Tâm Trạng Của Bạn: Mặc dù các yếu tố bên ngoài có thể ảnh hưởng đến tâm trạng của bạn, nhưng bạn có thể thực hiện các bước để cải thiện nó.
  • Ví dụ cho Trẻ Em: Nếu bạn cảm thấy buồn, hãy thử làm điều gì đó bạn thích, như chơi trò chơi hoặc nói chuyện với bạn bè.
  • Ví dụ cho Người Đi Làm: Dành vài phút để thư giãn và thở sâu nếu bạn cảm thấy quá tải.

• Đạo Đức Làm Việc Của Bạn: Cách bạn làm việc chăm chỉ và sự cống hiến cho các nhiệm vụ nằm trong tầm kiểm soát của bạn.
  • Ví dụ cho Học Sinh: Phát triển đạo đức làm việc mạnh mẽ bằng cách lập lịch học và tuân thủ nó.
  • Ví dụ cho Người Đi Làm: Thể hiện sự cống hiến cho công việc của bạn bằng cách đến đúng giờ và hoàn thành nhiệm vụ tốt nhất có thể.

Điều chúng ta có thể thực hành sau khi hiểu về lý thuyết Vòng tròn kiểm soát là:

1. Xác Định Điều Bạn Có Thể Kiểm Soát: Viết ra những lo lắng của bạn và đánh dấu những điều bạn có thể trực tiếp kiểm soát.
2. Hành Động: Phát triển kế hoạch để giải quyết các khía cạnh có thể kiểm soát.
3. Tập Trung: Thường xuyên xem xét và điều chỉnh hành động của bạn để duy trì trong vòng tròn kiểm soát của bạn.

Vòng Tròn Ảnh Hưởng (Circle of Influence): Những Điều Bạn Có Thể Giúp Thay Đổi

Vòng Tròn Ảnh Hưởng bao gồm những yếu tố bạn có thể tác động gián tiếp. Điều này bao gồm hành vi của đồng nghiệp, bầu không khí trong gia đình hoặc năng suất của nhóm làm việc. Bằng cách sử dụng kỹ năng giao tiếp, thể hiện khả năng lãnh đạo và thúc đẩy hành vi tích cực, bạn có thể mở rộng phạm vi ảnh hưởng và tạo ra môi trường hỗ trợ tích cực hơn.

Những Điều Bạn Có Thể Giúp Thay Đổi:

• Cam Kết Của Bạn: Bạn có thể ảnh hưởng đến các cam kết của mình bằng cách lựa chọn nơi và cách đầu tư thời gian và năng lượng.
  • Ví dụ cho Người Đi Làm: Ưu tiên các nhiệm vụ quan trọng nhất và tìm kiếm sự giúp đỡ khi cần.
  • Ví dụ cho Cha Mẹ: Cam kết dành thời gian chất lượng với con cái và tham gia vào các hoạt động gia đình.

• Danh Tiếng Của Bạn: Mặc dù bạn không thể kiểm soát suy nghĩ của người khác, bạn có thể ảnh hưởng đến danh tiếng của mình thông qua các hành động và cách cư xử nhất quán.
  • Ví dụ cho Học Sinh: Xây dựng danh tiếng tốt bằng cách tôn trọng, có trách nhiệm và đáng tin cậy.
  • Ví dụ cho Người Đi Làm: Cải thiện danh tiếng nghề nghiệp bằng cách trở nên đáng tin cậy và hoàn thành công việc chất lượng cao.

• Cơ Hội Thăng Tiến: Bạn có thể ảnh hưởng đến cơ hội thăng tiến bằng cách thể hiện kỹ năng và giá trị của mình đối với nhà tuyển dụng.
  • Ví dụ cho Người Đi Làm: Đảm nhận thêm trách nhiệm, tìm kiếm phản hồi và liên tục cải thiện kỹ năng của mình để tăng cơ hội thăng tiến.

• Nơi Bạn Làm Việc: Mặc dù bạn không thể kiểm soát môi trường làm việc, bạn có thể ảnh hưởng bằng cách đóng góp tích cực.
  • Ví dụ cho Người Đi Làm: Tạo ra bầu không khí làm việc tích cực bằng cách hỗ trợ và hợp tác với đồng nghiệp.

• Tình Cảm Của Bạn Đời: Mặc dù bạn không thể kiểm soát cảm xúc của người khác, bạn có thể ảnh hưởng đến mối quan hệ thông qua hành động và giao tiếp của mình.
  • Ví dụ: Củng cố mối quan hệ với bạn đời bằng cách thể hiện sự trân trọng, bộ lộ tình yêu thương và duy trì giao tiếp cởi mở.

• Người Theo Dõi Bạn Trên Mạng Xã Hội: Bạn có thể ảnh hưởng đến sự hiện diện trên mạng xã hội của mình bằng cách đăng nội dung hấp dẫn và tích cực.
  • Ví dụ cho Trẻ Em: Chia sẻ những cập nhật thú vị và tích cực để khuyến khích nhiều bạn bè theo dõi bạn.

• Năng Suất Làm Việc Của Bạn: Bạn có thể ảnh hưởng đến năng suất của mình bằng cách quản lý thời gian và nhiệm vụ hiệu quả.
  • Ví dụ cho Người Đi Làm: Sử dụng các công cụ và kỹ thuật năng suất để duy trì tổ chức và tập trung vào nhiệm vụ.

• Người Khác Có Thích Bạn Hay Không: Mặc dù bạn không thể làm cho mọi người thích bạn, bạn có thể ảnh hưởng đến cách người khác nhìn nhận bạn thông qua hành vi và tương tác của bạn.
  • Ví dụ cho Học Sinh: Hãy thân thiện, hữu ích và quan tâm để xây dựng mối quan hệ tích cực với bạn cùng lớp.
  • Ví dụ cho Người Đi Làm: Duy trì thái độ tích cực và chuyên nghiệp để thúc đẩy mối quan hệ tốt với đồng nghiệp.

• Tương Lai Của Con Bạn: Mặc dù bạn không thể kiểm soát mọi khía cạnh trong cuộc sống của con cái, bạn có thể ảnh hưởng đến tương lai của chúng thông qua hướng dẫn và hỗ trợ.
  • Ví dụ cho Cha Mẹ: Khuyến khích giáo dục và phát triển cá nhân của con bằng cách cung cấp tài nguyên và cơ hội để phát triển.

• Người Bạn Bỏ Phiếu: Bạn có thể ảnh hưởng đến kết quả chính trị bằng cách tham gia bầu cử và khuyến khích người khác bỏ phiếu.
  • Ví dụ cho Người Lớn: Nắm vững thông tin về các vấn đề và ứng cử viên chính trị để đưa ra quyết định bầu cử thông minh.

Điều chúng ta có thể thực hành sau khi hiểu về lý thuyết Vòng tròn ảnh hưởng là:

Vòng Tròn Không Kiểm Soát/ Vòng tròn quan tâm (Circle of No Control/Circle of Concern): Buông Bỏ Lo Lắng

Vòng Tròn Không Kiểm Soát bao gồm những điều bạn không thể thay đổi, dù có lo lắng thế nào đi nữa. Nó là tất cả những gì bạn để tâm tới trong cuộc sống, có thể bao gồm điều liên quan và không liên quan đến bạn. Việc buông bỏ những lo lắng này rất quan trọng để giảm căng thẳng và lo âu.

Những Điều Bạn Không Thể Kiểm Soát:

• Hành Động Của Người Khác: Bạn không thể kiểm soát những gì người khác làm, nhưng bạn có thể kiểm soát cách bạn phản ứng.
  • Ví dụ cho Học Sinh: Nếu một bạn học gây rối, hãy tập trung vào công việc của mình và bỏ qua sự phiền nhiễu.
  • Ví dụ cho Người Đi Làm: Nếu một đồng nghiệp không đóng góp cho dự án, hãy làm tốt phần việc của mình và báo cáo với quản lý nếu cần.

• Suy Nghĩ Của Người Khác: Bạn không thể thay đổi suy nghĩ của người khác, nhưng bạn có thể trình bày bản thân một cách tích cực.
  • Ví dụ cho Cha Mẹ: Nếu người khác đánh giá cách nuôi dạy con của bạn, hãy tập trung vào những gì tốt nhất cho gia đình bạn.
  • Ví dụ cho Trẻ Em: Nếu ai đó có ý kiến tiêu cực về bạn, hãy nhớ rằng suy nghĩ của họ không định nghĩa bạn.

• Lựa Chọn Của Người Khác: Bạn không thể quyết định cho người khác, nhưng bạn có thể đưa ra những lựa chọn thông minh cho mình.
  • Ví dụ cho Người Đi Làm: Nếu một quyết định của nhóm không như bạn mong đợi, hãy thích nghi và tìm cách đóng góp tích cực.

• Quyết Định/Lựa Chọn/Hành Vi Quá Khứ Của Bạn: Bạn không thể thay đổi quá khứ, nhưng bạn có thể học từ nó và đưa ra những lựa chọn tốt hơn trong tương lai.
  • Ví dụ cho Học Sinh: Nếu bạn không làm tốt một bài kiểm tra, hãy tập trung vào học hiệu quả hơn cho lần sau.
  • Ví dụ cho Người Lớn: Hãy suy ngẫm về những trải nghiệm trong quá khứ và sử dụng chúng như bài học cho các quyết định tương lai.

• Thời Tiết: Bạn không thể kiểm soát thời tiết, nhưng bạn có thể lập kế hoạch phù hợp.
  • Ví dụ cho Cha Mẹ: Nếu trời mưa, hãy lên kế hoạch cho các hoạt động trong nhà cho gia đình.
  • Ví dụ cho Trẻ Em: Nếu thời tiết xấu làm hỏng kế hoạch ngoài trời, hãy tìm những hoạt động vui chơi trong nhà.

• Hòa Bình Thế Giới: Bạn không thể tự mình giải quyết các xung đột toàn cầu, nhưng bạn có thể đóng góp vào hòa bình trong cộng đồng của mình.
  • Ví dụ cho Người Lớn: Tham gia vào các dự án dịch vụ cộng đồng địa phương để thúc đẩy hòa bình và đoàn kết.

• Mối Đe Dọa Chiến Tranh: Bạn không thể kiểm soát các sự kiện địa chính trị, nhưng bạn có thể ủng hộ các sáng kiến hòa bình và cập nhật thông tin.
  • Ví dụ cho Người Lớn: Vận động cho hòa bình thông qua các đơn thỉnh nguyện hoặc thảo luận cộng đồng.

• Chính Sách Chính Phủ: Trong khi bạn không thể thay đổi các chính sách trực tiếp, bạn có thể ảnh hưởng thông qua bầu cử và vận động.
  • Ví dụ cho Người Lớn: Tham gia vào các hoạt động dân sự như viết thư cho đại biểu hoặc tham gia diễn đàn công cộng.

• Cái Chết: Cái chết là điều không thể tránh khỏi và không thể kiểm soát, nhưng bạn có thể trân trọng những khoảnh khắc bạn có với người thân.
  • Ví dụ: Tập trung vào việc tạo ra những kỷ niệm ý nghĩa và thể hiện lòng biết ơn về thời gian bên cạnh người thân yêu.

• Nơi Bạn Sinh Ra: Bạn không thể thay đổi nơi mình sinh ra, nhưng bạn có thể tận dụng tối đa các cơ hội của mình.

• Giao Thông: Bạn không thể kiểm soát giao thông, nhưng bạn có thể lên kế hoạch trước để giảm thiểu tác động của nó lên ngày của mình.
  • Ví dụ cho Người Đi Làm: Ra khỏi nhà sớm để phòng trường hợp kẹt xe hoặc tìm các tuyến đường thay thế để đi làm.
  • Ví dụ cho Cha Mẹ: Sử dụng thời gian trong xe để trò chuyện hoặc chơi các trò chơi giáo dục với con cái.

• Kinh Tế/Giá Cả: Bạn không thể kiểm soát kinh tế hoặc giá cả, nhưng bạn có thể quản lý tài chính cá nhân một cách khôn ngoan.
  • Ví dụ cho Người Lớn: Lập ngân sách, tiết kiệm cho những trường hợp khẩn cấp và đưa ra các quyết định chi tiêu thông minh để quản lý căng thẳng tài chính tốt hơn.

• Hành Vi & Thói Quen Lái Xe Của Người Lạ: Bạn không thể kiểm soát cách người khác lái xe hoặc hành xử, nhưng bạn có thể lái xe an toàn và phòng vệ.
  • Ví dụ cho Người Lái Xe: Giữ bình tĩnh trên đường, tuân thủ luật giao thông và tránh đối đầu với những người lái xe hung hăng.

• Mối Đe Dọa Mạng: Bạn không thể kiểm soát sự hiện diện của các mối đe dọa mạng, nhưng bạn có thể bảo vệ bản thân trên mạng.
  • Ví dụ cho Mọi Người: Sử dụng mật khẩu mạnh, cập nhật phần mềm thường xuyên và cẩn trọng khi chia sẻ thông tin cá nhân trên mạng.

• Bình Luận Của Người Lạ Trên Diễn Đàn & Mạng Xã Hội: Bạn không thể kiểm soát những gì người khác nói trên mạng, nhưng bạn có thể chọn cách phản ứng.
  • Ví dụ cho Trẻ Em: Nếu ai đó đăng những bình luận xấu, không nên phản ứng lại. Thay vào đó, hãy nói chuyện với người lớn đáng tin cậy về cách xử lý.
  • Ví dụ cho Người Lớn: Bỏ qua hoặc chặn các bình luận tiêu cực và tập trung vào các tương tác tích cực.

• Việc Công Cộng Đúng Giờ: Bạn không thể kiểm soát lịch trình phương tiện công cộng, nhưng bạn có thể lập kế hoạch phù hợp.
  • Ví dụ cho Người Đi Làm: Có kế hoạch dự phòng nếu xe buýt hoặc tàu bị trễ, chẳng hạn như biết các tuyến đường hoặc giờ khác.

• Kết Quả Của Các Vụ Án Tòa Án: Bạn không thể kiểm soát các quyết định pháp lý, nhưng bạn có thể tuân thủ pháp luật và tìm kiếm lời khuyên pháp lý khi cần.

• Kết Quả Các Trận Đấu Thể Thao: Bạn không thể kiểm soát kết quả các trận đấu thể thao, nhưng bạn có thể thưởng thức trải nghiệm bất kể kết quả.
  • Ví dụ cho Người Hâm Mộ: Cổ vũ nhiệt tình cho đội của bạn và trân trọng nỗ lực và tinh thần thể thao được thể hiện.

• Truyền Thông: Bạn không thể kiểm soát tin tức, nhưng bạn có thể chọn cách tiếp nhận thông tin.
  • Ví dụ cho Mọi Người: Hạn chế tiếp xúc với tin tức tiêu cực, tìm kiếm các câu chuyện tích cực và xác minh thông tin từ các nguồn đáng tin cậy.

• Bị Sa Thải: Bạn không thể kiểm soát việc bị sa thải, nhưng bạn có thể chuẩn bị cho các thay đổi nghề nghiệp.
  • Ví dụ cho Người Đi Làm: Cập nhật kỹ năng của bạn, kết nối mạng thường xuyên và có một quỹ dự phòng tài chính.

• Số Lượng Hàng Hóa Một Nhà Bán Lẻ Có: Bạn không thể kiểm soát mức tồn kho, nhưng bạn có thể lên kế hoạch mua sắm phù hợp.
  • Ví dụ cho Người Mua Sắm: Kiểm tra tính sẵn có của sản phẩm trực tuyến trước khi đi đến cửa hàng và có một danh sách các sản phẩm thay thế.

• Hành Vi & Ý Kiến Của Người Nổi Tiếng: Bạn không thể kiểm soát những gì người nổi tiếng làm hoặc nói, nhưng bạn có thể chọn mức độ chú ý dành cho họ.
  • Ví dụ cho Người Hâm Mộ: Tập trung vào những đóng góp tích cực của người nổi tiếng và tránh bị cuốn vào các vụ bê bối.

Điều chúng ta có thể thực hành sau khi hiểu về lý thuyết Vòng tròn không thể kiểm soát là:

Ứng dụng

Sau khi hiểu rõ về lý thuyết 3 vòng tròn của Stephen Covey, bạn có thể thực hành một số phương pháp sau để giảm thiểu căng thẳng và lo âu:

1. Xác Định và Phân Loại Các Lo Lắng:

• Viết ra các lo lắng: Ghi chép lại tất cả những điều khiến bạn lo lắng.
• Phân loại: Chia các lo lắng thành ba nhóm: Vòng Tròn Kiểm Soát, Vòng Tròn Ảnh Hưởng, và Vòng Tròn Không Thể Kiểm Soát.

2. Tập Trung Vào Vòng Tròn Kiểm Soát:

• Hành Động và Quyết Định: Tập trung vào những điều bạn có thể kiểm soát như hành động, quyết định và phản ứng của bạn.
• Thực hành tư duy tích cực: Hãy chọn suy nghĩ tích cực và lạc quan về những việc bạn đang làm.

3. Tăng Cường Vòng Tròn Ảnh Hưởng:

• Giao tiếp hiệu quả: Cải thiện kỹ năng giao tiếp để ảnh hưởng tích cực đến người khác và môi trường xung quanh.
• Xây dựng mối quan hệ: Đầu tư thời gian và công sức vào các mối quan hệ quan trọng trong cuộc sống.

4. Buông Bỏ Những Điều Không Thể Kiểm Soát:

• Chấp nhận: Thực hành sự chấp nhận rằng có những điều nằm ngoài tầm kiểm soát của bạn và bạn không thể thay đổi chúng.
• Thiền và thư giãn: Dành thời gian để thiền, hít thở sâu và thư giãn để buông bỏ những lo lắng không thể kiểm soát.

5. Thiết Lập Mục Tiêu và Lập Kế Hoạch:

• Mục tiêu ngắn hạn và dài hạn: Đặt ra những mục tiêu cụ thể và lập kế hoạch để đạt được chúng.
• Lập kế hoạch hàng ngày: Tạo danh sách công việc hàng ngày và tuân thủ kế hoạch để giảm bớt cảm giác quá tải.

6. Duy Trì Lối Sống Lành Mạnh:

• Chế độ ăn uống và giấc ngủ: Ăn uống lành mạnh và đảm bảo giấc ngủ đủ giấc.
• Tập thể dục: Thường xuyên tập thể dục để duy trì sức khỏe thể chất và tinh thần.

7. Thực Hành Lòng Biết Ơn:

• Ghi nhật ký: Viết ra những điều bạn biết ơn mỗi ngày để tập trung vào những khía cạnh tích cực của cuộc sống.
• Chia sẻ lòng biết ơn: Thể hiện sự biết ơn với người khác để tạo ra môi trường tích cực xung quanh bạn.

8. Học Cách Từ Chối:

• Quản lý thời gian: Biết cách từ chối những yêu cầu không cần thiết để tập trung vào những việc quan trọng.
• Giữ ranh giới: Thiết lập và giữ ranh giới cá nhân để bảo vệ sức khỏe tinh thần của bạn.

Bằng cách áp dụng những phương pháp này, bạn có thể quản lý căng thẳng và lo âu một cách hiệu quả hơn, từ đó cải thiện chất lượng cuộc sống và sức khỏe tinh thần của mình.

—

LATEST POSTS